Początkiem lata w otoczeniu dziupli zasobnych w próchno, przy sporej dozie szczęścia, można zaobserwować pachnicę dębową. Ten sporych rozmiarów chrząszcz, długości 3,5–4 cm, pojawia się wówczas na 3 do 6 tygodni by odbyć rójkę i złożyć do 30 jaj zapewniających ciągłość gatunku. Chrząszcze są zdecydowanymi domatorami i bardzo niechętnie opuszczają dziuple, w których żerowały przez 3-4 lata w postaci larw, zwanych pędrakami. Ocenia się, że tylko kilka procent chrząszczy opuszcza dziuple i odbywa loty o średnim zasięg około 500 m. Zdecydowana większość chrząszczy tego gatunku cały cykl rozwojowy odbywa w dziupli, której nigdy nie opuszcza.

Pędraki pachnicy dębowej żywią się drewnem wstępnie rozłożonym przez grzyby. Do osiągnięcia 60 mm długości i wagi ≥12 g potrzebują od 65 do 93 tygodni z temperaturą dzienną co najmniej 13ºC. Dorosłe pędraki na przełomie września i października budują z cząstek murszu drzewnego i odchodów komory poczwarkowe tzw. kokolity, w których spędzają ostatnią diapauzę zimową (spoczynek zimowy) poprzedzającą przepoczwarczenie, które następuje pod koniec maja.

Czynnikiem warunkującym występowanie pachnicy dębowej jest obecność właściwych siedlisk - drzew dziuplastych zasobnych w wypróchniałe drewno. Chrząszcz, wbrew swej nazwie, nie wykazuje specjalnego przywiązania do dębów, równie często odnajduje się go w dziuplach: lip, wierzb, buków, topoli, klonów, jesionów czy drzew owocowych, o ile tylko są to dziuple z odpowiednio rozległymi próchnowiskami.

W Polsce pachnica dębowa nie jest tak rzadkim gatunkiem jak początkowo sądzono. Jej wymienienie w załączniku II (jako gatunek priorytetowy) i IV Dyrektywy Siedliskowej oraz wpisanie na europejską czerwoną listę chrząszczy saproksylicznych (związanych z martwym drewnem) zaowocowało wzrostem zainteresowania tym gatunkiem i skutkuje coraz dłuższą listą zinwentaryzowanych stanowisk. Sporo informacji w tym zakresie dostarczyła tzw. powszechna inwentaryzacja siedlisk i gatunków Natura 2000 wykonana w latach 2006–2007 na terenach administrowanych przez Lasy Państwowe.

Podstawą ochrony pachnicy dębowej jest zapewnienie trwałości jej siedlisk. W tym względzie chrząszczom jest całkowicie obojętne czy drzewa te rosną w lesie, parku czy np. przydrożnej alei. Jako gatunek ciepłolubny pachnica preferuje drzewa o dobrze naświetlonych pniach, dlatego niewątpliwie korzystniejsze warunki rozwoju znajduje na obrzeżach drzewostanów i w zadrzewieniach terenów otwartych niż w głębi zwartych lasów. Z uwagi na ograniczone możliwości przemieszczania się chrząszczy, ważna jest stała obecność i podaż drzew dziuplastych w miejscu występowania gatunku.